Bạn có biết điều thú vị nhất khi nhìn vào một biểu tượng là gì không? Đôi khi, bạn đơn giản chỉ là nhìn thấy một hình ảnh, một kí hiệu…hoàn toàn bình thường, hoàn toàn vô nghĩa và thậm chí còn có thể là ngớ ngẩn nữa. Nhưng nếu bạn nhìn và suy nghĩ theo đúng hướng, ý mình là, một hướng khác so với cách nhìn nhận hời hợt thông thường, bạn có thể nhận ra rằng những biểu tượng tưởng như vô nghĩa ấy lại ẩn chứa nhiều điều bí mật tuyệt vời. Những điều tuyệt vời được giấu kín…..
………………………………..
Ryan ngồi một mình trên chiếc ghế sắt tạo hình thanh lịch trong một công viên nhỏ giữa lòng thành phố, thở dài ngao ngán. Tối qua, trong cuộc điện thoại đường dài gọi từ nơi cách xa đây nửa vòng trái đất, mẹ cậu đã nhắc đi nhắc lại rằng kem chống nắng là vô cùng cần thiết nếu cậu muốn tham quan thành phố vào ban ngày. Vậy mà sáng nay, chỉ khi bắt đầu rảo những bước chân đầu tiên trên vỉa hè xa lạ, cậu thanh niên mới chợt nhớ ra là tuýp kem ấy vẫn còn nằm nguyên trong vali hành lí. Thay vì quay trở lại khách sạn và chứng minh mình là một đứa con ngoan, Ryan nhìn những đốm nắng nhợt nhạt xuyên qua tán cây bằng đôi mắt nheo nheo trước khi quyết định tiếp tục cuộc hành trình. Công bằng mà nói, thứ nắng dịu dàng hiếm hoi này làm cậu thích thú hơn là lo ngại. Cầm trong tay tấm bản đồ du lịch tiện dụng, cậu hăng hái bước dọc những trục đường đông đúc của Sài Gòn, ngẩn người ngắm nghía những khối kiến trúc kì lạ, những tòa nhà cổ kính nằm yên bình cạnh những cao ốc qui mô và hiện đại. Ryan đến Nhà thờ Đức Bà, cười to thích thú trước sự hướng dẫn vô cùng hài hước của một cô bạn Việt Nam nhỏ nhắn. Cậu chụp ảnh mặt tiền đồ sộ của Bưu điện trung tâm và hài lòng vì một bức ảnh khác vô tình lọt vào ống kính, một cô gái Việt mảnh mai mặc chiếc áo dài truyền thống, cười thật dịu dàng trong ánh nắng….
Nhưng giờ thì Ryan thực sự thầm ước rằng cậu đã nghe lời. Thứ nắng nhiệt đới nhẹ nhàng ban sáng, dường như trêu đùa cậu, trở nên chói gắt hơn bao giờ hết. Dưới cái nóng mùa hè hơn 35 độ, màu da vốn trắng tái của Ryan đỏ lựng lên một cách buồn cười. “Mẹ sẽ giết mình mất.”. Cậu thanh niên than thầm, nhăn nhó vì những vết rát bỏng do cháy nắng. Thời tiết Sài Gòn thật lạ lùng. Tối qua, khi đi dạo một mình trong khuôn viên khách sạn, Ryan quả quyết rằng không gian mát mẻ dễ chịu đó là thứ tuyệt vời đầu tiên mà cậu được thưởng thức tại Việt Nam. Vậy mà chỉ sau vài giờ đi bộ dưới cái nắng gay gắt, cậu thanh niên 19 tuổi không thường hoạt động ngoài trời đã gần như hoàn toàn hiểu ra tại sao những người Việt đang bận rộn lưu thông trên con đường đông đúc trước mặt cậu lại phải cố gắng hết sức tránh không để bất kì inch nào trên da họ tiếp xúc với ánh nắng…Một nổ lực đáng ghi nhận.
Dốc cạn chai nước cuối cùng mang theo để xua đi cơn khát, Ryan liếc nhìn tấm bản đồ du lịch để mở cạnh bên. Trước khi rời khỏi khách sạn, cậu đã cẩn thận đánh dấu hàng loạt những địa điểm cần phải viếng thăm, đặc biệt là các bảo tàng lịch sử nổi tiếng nằm rải rác trong thành phố. Việt Nam là một đất nước có bề dày lịch sử hơn 3000 năm và viện bảo tàng tất nhiên là một lựa chọn tuyệt vời nếu muốn chiêm nghiệm lại quá khứ. Cậu đã từng đọc về những chiến công vĩ đại của đất nước nhỏ bé hình chữ S này từ phòng sách của mẹ, nơi có hàng trăm quyển sách viết về Việt Nam từ khắp mọi nơi trên thế giới. Me cậu là người Việt. Bà rời Việt Nam đến Mỹ để thực hiện một đề tài nghiên cứu về biểu tượng học và tôn giáo, nơi bà phải lòng yêu thương và kết hôn với bố cậu, cũng là một giảng viên. Hơn 20 trôi qua, bà chưa một lần được trở lại Việt Nam dù những kế hoạch cho chuyến đi là chủ đề chính trong hầu hết các buổi tối cuối tuần. Những dự án nghiên cứu dài hơi cùng lịch giảng dạy dày đặc, đặc biệt là khi Ryan chào đời, gần như chiếm trọn thời gian của bà. Ryan chỉ biết về Việt Nam qua những tài liệu viết bằng nhiều thứ tiếng mẹ cậu cất công tìm kiếm, qua những món ăn Việt mà cậu thậm chí còn không phát âm nổi tên, bà nấu mỗi khi rảnh rỗi và qua cả những kí ức xưa cũ nhưng rõ nét của bà về một vùng quê mà cậu chỉ có thể nhìn thấy trong trí tưởng tượng của mình. Mẹ khuyến khích cậu tập tành đọc tiếng Việt, bà thậm chí còn đặt cho cậu một cái tên Việt ngộ nghĩnh mà mỗi lần phát âm nghe như thể bà đang cố gọi cậu là “con trai”…. “Sơn”, là “ngọn núi”, là cao lớn, vững chãi và kiên định. Ryan yêu quí cái tên này. Yêu quí như thể một nửa dòng máu Việt đang cuộn chảy trong người cậu.
……………………
“ Việt Nam có đẹp như Washington D.C không hả mẹ?” – Ryan năm 6 tuổi, vừa hoàn tất chuyến tham quan đến thủ đô nước Mỹ, bất chợt rời mắt khỏi trang sách đang đọc dở. Mẹ cậu mỉm cười nhẹ nhàng trước khi bà dẫn cậu đến một cái chậu chứa đầy bùn và thứ cây kì lạ với những cái lá tròn tròn mọc trên đó…
“ Việt Nam đẹp như bông hoa này vậy, Ryan.”
“ Con chẳng thấy nó đẹp gì cả…” – Cậu nhóc bĩu môi nhìn búp hoa màu hồng nhạt trông như cái ngòi bút lông quá khổ đu đưa trên cái cuốn xù xì của nó, cố đoán xem mẹ cậu đang nói thật hay đùa.
“Hãy đến xem nó vào ngày mai, con sẽ thấy.”
Như mọi cậu bé hiếu động và hay tò mò khác, vào sáng ngày hôm sau, điều đầu tiên Ryan làm sau khi tụt xuống khỏi giường ngủ là chạy thật nhanh đến bên cái chậu cây ở góc vườn và thực sự ngỡ ngàng trước những gì cậu nhìn thấy. Tựa như một phép màu, cái búp hoa kì dị đã biến mất, thay vào đó là một bông hoa thực sự. Một tạo vật tuyệt đẹp với những cánh hoa mỏng manh hồng nhạt, e ấp xòe ra quanh cái nhụy bé xíu, tỏa ra thứ hương thơm dịu dàng đến không tưởng.
“ Việt Nam đẹp như bông hoa này vậy, Ryan. Nếu con chỉ nhìn nó bằng cái nhìn vội vàng và hời hợt, con sẽ không bao giờ biết hết vẻ đẹp thực sự của nó.”
………………………….
Ryan phải thừa nhận rằng câu chuyện về đất nước và bông hoa kì lạ đó thực sự gây ấn tượng mạnh đến nỗi cậu đã không chút ngần ngại lựa chọn Việt Nam thay vì đến Châu Âu cho kì nghỉ hè cuối cùng năm trung học. Theo như thông lệ, một trong những nghi thức trưởng thành cho các cô cậu học sinh tốt nghiệp trung học ở nước Mỹ là một tấm vé nghỉ hè tại Châu Âu trước khi chính thức bước chân vào thế giới lớn đầy khắc nghiệt. Trong khi phần lớn bạn bè hào hứng bàn tán về những kiến trúc độc đáo của đại thánh đường St. Peter, Ryan chỉ mỉm cười nghĩ đến một quốc gia nhiệt đới nhỏ bé khiêm tốn trên bản đồ.
“ Tại sao không phải là Ý hay Tây Ban Nha?”- Rachel tò mò nhìn cậu- “ Một tân sinh viên ngành Biểu tượng học có thể tìm được gì tại đất nước Đông Nam Á nhỏ bé đó chứ?”
Ryan nhìn cô bạn bằng đôi mắt xanh biếc. Là con trai duy nhất của 2 giảng viên ngành Biểu tượng thường xuyên có những cuộc hội thảo quốc tế, cậu gần như đã thuộc nằm lòng đường sá đi lại tại Rome, vài lần đến Madrid và thậm chí còn được giảng giải về các biểu tượng ẩn kín trong vô số kiệt tác nằm rải rác trong các nhà thờ cổ tại Paris từ khi còn rất nhỏ. Hơn ai hết, Ryan biết chắc nếu dành chuyến đi này đến Châu Âu, cậu sẽ chẳng học được nhiều hơn những chuyến đi cùng bố mẹ. Và Ryan biết, cậu thực sự muốn tìm kiếm một “vẻ đẹp” khác tại một đất nước khác, “vẻ đẹp” được giấu kín, cũng thú vị như những biểu tượng mà cậu đang theo đuổi.
“ Cậu không thể tìm thấy các biểu tượng tại Việt Nam, Rachel. Vì bản thân nó đã là một biểu tượng rồi….”
……………………….
Cậu thanh niên ngoại quốc 19 tuổi rời băng ghế đang ngồi, hấp tấp bước xuyên qua chiều dọc của công viên nhỏ, hướng về phía tòa nhà đồ sộ trước mặt. Dinh Độc Lập. Tòa nhà này đã được nhắc đến rất nhiều lần trong những tài liệu mà Ryan từng đọc . Nó gắn liền với những biến cố lớn lao của lịch sử đất nước này, một trong những địa điểm tham quan mà cậu nhất định không thể bỏ lỡ. Vài phút trước khi đang liếc qua tấm bản đồ, Ryan đã rất háo hức phát hiện cậu đang ở rất gần tòa nhà này, tuy nhiên hiện giờ khi đứng trước mặt tiền rộng lớn cậu lại thực sự cảm thấy vô cùng bối rối. Cánh cổng sắt đồ sộ của khối kiến trúc đó chỉ đang nằm cách cậu có vài foot nhưng Ryan tự hỏi làm thế nào để cậu có thể chạm vào nó. Hay nói chính xác hơn : Làm cách nào để cậu có thể vượt qua con đường một chiều dày đặc những chiếc xe gắn máy để đến được phía vỉa hè bên kia?
Ryan hoàn toàn không biết cậu đã đứng tần ngần bên vạch kẻ đường bao lâu, kiên nhẫn chờ đợi với hi vọng một lúc nào đó dòng xe đủ thưa để cậu có thể an toàn sang bên kia đường. Thế nhưng thực tế nói với cậu rằng hiện trạng giao thông đông đúc này còn lâu mới kết thúc và rằng nếu muốn chạm vào địa điểm lịch sử nổi tiếng kia,cậu chẳng còn cách nào khác là tập qua đường “như một người Việt”. Ryan đã cố. Cậu hít một hơi sâu trước khi đánh liều tiến về phía dòng xe cộ ồn ào phía trước, nhưng ngay lúc đế giày mềm chỉ vừa do dự chạm xuống lòng đường hàng loạt tiếng còi vang lên inh ỏi cùng tiếng rít của phanh xe cũng đủ làm cậu luống cuống lùi lại trong cái nhăn mặt. Thêm vài lần thử không thành công, Ryan mệt mỏi thừa nhận rằng cậu thất bại trong việc cố gắng vượt qua con đường nhỏ. Cách duy nhất là tiếp tục đi dọc và hi vọng tìm thấy ngã rẽ gần nhất có đèn tín hiệu giao thông, trong cái nắng trưa oi bức này, đó thực sự là một lựa chọn không mấy dễ chịu. Ryan quyết định “bỏ cuộc”, dù nghe có vẻ hơi xấu hổ nhưng cậu hoàn toàn không muốn tưởng tượng đến cảnh một trong những chiếc xe đang lưu thông phía trước đâm sầm vào mình. Xốc lại balo, cậu thanh niên quay bước, nhưng ngay khi cậu chuẩn bị rời đi một bàn tay xa lạ nào đó bất chợt tóm chặt lấy khuỷu tay cậu…
Như một phản ứng tự vệ rất đỗi bình thường, Ryan hốt hoảng giật mạnh tay, cậu xoay người nhìn thẳng vào người lạ với vẻ cảnh giác. “Ở Việt Nam bạn có thể yên tâm rằng tình trạng khủng bố hay đánh bom liều chết không bao giờ xảy ra, tuy nhiên việc trộm cắp là không thể nói trước.”. Ryan vẫn giữ khoảng cách nhưng người đàn ông tầm thước đứng trước mặt cậu không có vẻ gì là đang cố gắng tìm cách “thó” thứ gì đó từ balo của cậu. Ông mặc bộ quần áo giản dị thường thấy ở những người lao động bình dân, chiếc nón vải trông cũng cũ kĩ như đôi dép dưới chân và mỉm cười với cậu. Ryan ngây người vì ngạc nhiên, cậu cố đoán xem người đàn ông muốn nói gì, cũng không khó để đoán ra, người lạ đang chỉ về phía bên kia đường và khoát tay ra hiệu cậu bước theo ông. Ý định thật rõ ràng, ông muốn giúp cậu sang đường.
Ryan mừng quýnh trước may mắn bất ngờ này, vội vàng gần như cuống quýt bước theo ông. Trái ngược với những bước chân dè dặt của cậu thanh niên, người đàn ông bước đi chậm rãi và tự tin trong dòng xe cộ tấp nập, những tiếng phanh rít vang lên gay gắt làm Ryan hoảng hốt. Chẳng biết từ lúc nào, tay cậu vô thức bám chặt lấy bàn tay đang buông thõng của ông. Một sự tiếp xúc bất ngờ khiến cậu ngạc nhiên. Từ cái chạm tay rất khẽ cậu có thể cảm nhận được những nốt chai sần rõ rệt trên bàn tay ông. Cậu tự hỏi liệu người đàn ông này có đang cảm thấy như cậu không, khi mà Ryan chưa bao giờ nghĩ rằng cậu có thể nắm tay một người xa lạ, mà không mảy may nghi ngờ hay cảnh giác. Ryan không phải là người đa nghi nhưng môi trường sống ở một đất nước tự do dạy cho cậu phải biết cảnh giác trước người lạ. Tuy nhiên, ở đất nước nhỏ bé này, người đàn ông đang giúp cậu thoát khỏi con đường đông đúc trông tự nhiên và bình thản như thể việc giúp đỡ một người không hề quen biết là việc ông từng làm hàng nghìn lần trước đây. Mẹ cậu thường bảo người Việt Nam “hồn hậu” và “chất phác”, Ryan thậm chí còn không nghĩ là mình có thể hiểu được nghĩa chính xác của hai từ này nhưng cậu hoàn toàn có thể cảm nhận được, như những hành động xuất phát từ chính những nếp suy nghĩ giản dị và tự nhiên của họ. Một nét đẹp kín đáo, không dễ tìm ở bất kì nơi nào khác…
Người đàn ông khẽ mỉm cười trấn an trong khi vẫn tiếp tục che chắn cho cậu trước dòng phương tiện đông đúc, len lỏi từng bước một. Những chiếc xe gắn máy phanh gấp nhường đường cho họ. Ryan dám cá rằng chủ nhân của một trong chiếc xe máy đó đang cười với cậu. Nụ cười của những người Châu Á luôn tạo cảm giác thu hút và dễ chịu, mặc dù Ryan không chắc đó có phải là một kiểu cười trêu đùa tình cảnh hiện tại của cậu hay không- cậu thanh niên ngoại quốc tóc đen cao lớn bám chặt lấy một người đàn ông Việt Nam tầm thước chỉ để được ông đưa sang đường. Ryan mặc kệ, cậu không hề cảm thấy khó chịu, nhất là khi người đàn ông đứng bên cạnh không có vẻ gì là đang cười nhạo vẻ luống cuống của cậu. Ông ân cần đưa cậu thanh niên đến tận cánh cổng sắt của tòa nhà lịch sử và ra hiệu cậu nên mua vé trước khi vào. Lần đầu tiên kể từ khi đặt chân đến Việt Nam, Ryan nhìn thật sâu vào đôi mắt nâu của người lạ:
“ Cảm ơn.”
Cậu cúi đầu thật thấp và nhỏe miệng cười trước vẻ ngạc nhiên pha lẫn thích thú của người đối diện. Đó là từ tiếng Việt đầu tiên cậu thanh niên lớn lên ở Mỹ phát âm trên chính vùng đất mà nó thuộc về. Ryan thực sự cảm thấy niềm hạnh phúc nở hoa trong tim cậu. Cậu đang sống trọn vẹn cả hai dòng máu mà cậu thừa hưởng. Việt Nam đối với cậu, không còn là một đất nước xa lạ với những con người xa lạ, Việt Nam giờ là nơi cậu nhận được sư quan tâm và giúp đỡ từ chính những con người mà cậu thậm chí còn chưa từng gặp mặt. Những người lao động bình thường với trái tim “hồn hậu” và “chất phác”….
Ryan chưa vội vào quầy bán vé, cậu đứng tần ngần nhìn cái dáng nhỏ bé của người đàn ông đang hướng về phía một góc đường vắng vẻ gần đó. Cậu thanh niên lập tức nhận ra thứ phương tiện quen thuộc ngộ nghĩnh vẫn trông thấy hàng ngày từ tấm ảnh cũ treo trong phòng sách của mẹ. Một chiếc xích lô. Và từ đó, một ý tưởng khác nảy ra trong đầu cậu.
“ Cậu không thể tìm thấy các biểu tượng tại Việt Nam. Vì bản thân nó đã là một biểu tượng rồi….”
Liếc nhìn mặt tiền đồ sộ của Dinh Độc Lập một lần nữa, cậu thanh niên kiên quyết quay người nện đế giày trên vỉa hè. Tiếng gọi lớn của cậu, dù bị át đi giữa thứ âm thanh ồn ào hỗn loạn vẫn truyền đến tai người đàn ông đang lúi cúi chuẩn bị cho chiếc xích lô bên kia đường. Trước cái nhìn dò hỏi của ông, Ryan phát âm thận trọng và từ tốn. Những âm điệu quen thuộc trở nên thật buồn cười qua cái giọng ngọng nghịu của cậu:
“ Cháu…có thể…đi một vòng không?”
………………..
Ryan hoàn toàn không biết chắc rằng cậu đã tìm thấy “vẻ đẹp thực sự” mà mẹ cậu đã từng nhắc tới hay chưa. Nếu Việt Nam mang vẻ đẹp của một “biểu tượng” , cậu cũng không biết chắc rằng việc khám phá thành phố bằng một chiếc xích lô- thứ phương tiện gắn bó với tâm hồn người Việt có đem lại cho cậu cái nhìn mới mẻ hơn về Sài Gòn, về Việt Nam hay không. Ryan chỉ đơn giản là nhận ra rằng, cậu đã một lần được trải nghiệm nét hồn hậu vô tư từ chính những con người nhỏ bé ở đây, một phần của đất nước đáng yêu này…bằng cảm nhận từ trái tim cậu…
“ Việt Nam đẹp như bông hoa này vậy, Ryan. Nếu con chỉ nhìn bằng cái nhìn vội vàng và hời hợt, con sẽ không bao giờ biết hết vẻ đẹp của nó…”
Tống Trúc Bảo Trân
S Communications
www.UEHenter.com